W jednym z wcześniejszych artykułów omówiliśmy procedurę likwidacji spółki z o.o. Jednakże, w szczególnych przypadkach możliwe jest również rozwiązanie spółki z o.o. bez likwidacji. Proces ten reguluje ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym. Celem tej procedury jest wyeliminowanie „martwych podmiotów”, które są nieaktywne i nie posiadają żadnego majątku. Obecność takich podmiotów w rejestrze negatywnie wpływa na wiarygodność ujawnianych w nim informacji oraz pewność obrotu gospodarczego.
Wszczęcie postępowania o rozwiązanie spółki z o.o. bez likwidacji
Postępowanie o rozwiązanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością bez likwidacji jest wszczynane z urzędu przez właściwy sąd rejestrowy. Sąd ma obowiązek wszcząć takie postępowanie, gdy:
1. oddalając wniosek spółki o ogłoszenie upadłości lub umarzając postępowanie upadłościowe, sąd upadłościowy stwierdzi, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy daje podstawę do rozwiązania spółki bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego;
2. oddalono wniosek spółki o ogłoszenie upadłości lub umorzono postępowanie upadłościowe z tego powodu, że majątek niewypłacanej spółki nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania;
3 wydano postanowienie o odstąpieniu od postępowania przymuszającego z udziałem spółki lub o jego umorzeniu;
4. pomimo wezwania sądu rejestrowego, spółka nie złożyła rocznych sprawozdań finansowych za 2 kolejne lata obrotowe;
5. pomimo dwukrotnego wezwania przez sąd rejestrowy, spółka nie złożyła w terminie wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego lub dokumentów, których złożenie jest obowiązkowe.
Wskazane przesłanki dotyczą głównie niewypełniania przez spółkę obowiązków rejestrowych.
Co do zasady, o wszczęciu postępowania w przedmiocie rozwiązania spółki bez likwidacji najpierw zostaje zawiadomiona sama spółka. Drugą obligatoryjną czynnością sądu jest dokonanie ogłoszenia o wszczęciu postępowania w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Jeżeli jednak spółka, której dotyczy postępowanie, nie posiada organu uprawnionego do jej reprezentacji lub aktualnego adresu, sąd rejestrowy nie ma obowiązku poszukiwania i zawiadamiania innych podmiotów (np. wspólników tej spółki). W takich przypadkach bezpośrednie zawiadomienie spółki jest uznawane za niemożliwe, a ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym zastępuje to zawiadomienie. Sąd może także zamieścić ogłoszenie w dzienniku, czasopiśmie lub podać informację o wszczęciu postępowania do publicznej wiadomości w inny sposób, który uzna za odpowiedni.
Przebieg postępowania o rozwiązanie spółki z o.o. bez likwidacji
W trakcie postępowania sąd bada, czy spółka posiada zbywalny majątek oraz czy faktycznie prowadzi działalność. Spółka nie musi prowadzić działalności gospodarczej – może prowadzić jakąkolwiek inną działalność statutową (np. charytatywną). O zaprzestaniu prowadzenia działalności może świadczyć brak organu uprawnionego do reprezentacji, brak aktualnego adresu czy niedotrzymywanie obowiązków rejestrowych i podatkowych.
W zawiadomieniu o wszczęciu postępowania sąd wzywa spółkę do wykazania, że faktycznie prowadzi działalność oraz że posiada majątek. Wezwanie powinno zawierać pouczenie o skutkach braku udzielenia na nie odpowiedzi, czyli wykreśleniu spółki z rejestru oraz przejęciu jej mienia przez Skarb Państwa. Spółka jest zobowiązana do wykazania tych okoliczności, w tym do wskazania składników majątku, w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania.
Aby ustalić, czy spółka posiada zbywalny majątek oraz czy faktycznie prowadzi działalność, sąd może zwrócić się do:
1. organów podatkowych;
2. organów prowadzących rejestry i ewidencje publiczne;
3. innych organów administracji publicznej;
4. organizacji społecznych.
W praktyce sądy najczęściej zwracają się do właściwych urzędów skarbowych, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych, Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego, Centralnej Informacji o Zastawach Rejestrowych, Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców oraz właściwych komisariatów Policji.
Spełnienie przez spółkę chociaż jednej z powyższych przesłanek, tj. prowadzenie działalności lub posiadanie zbywalnego majątku, uniemożliwia sądowi wykreślenie spółki z rejestru.
Jak wyżej wyjaśniono, jeżeli spółka nie posiada organu uprawnionego do reprezentacji lub brak jej adresu w rejestrze, nie otrzyma wezwania bezpośrednio. Wówczas informacja o obowiązku wykazania powyższych okoliczności zostanie zawarta w ogłoszeniu opublikowanym w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Jeżeli spółka przeoczy takie ogłoszenie, może dojść do nieprzekazania wymaganych informacji w terminie. Dlatego istotne jest, aby spółka dbała o aktualność danych w rejestrze przedsiębiorców.
Jak może zakończyć się postępowanie o rozwiązanie spółki z o.o. bez likwidacji?
Postępowanie o rozwiązanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością bez likwidacji może skończyć się na dwa sposoby.
Po pierwsze, sąd może orzec o rozwiązaniu spółki bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego i zarządzić wykreślenie jej z rejestru. Takie rozstrzygnięcie zapada w przypadku, gdy sąd ustali, że spółka nie posiada zbywalnego majątku i faktycznie nie prowadzi działalności. Wskazane przesłanki muszą zostać spełnione łącznie. Orzeczeniu o rozwiązaniu spółki nie stoi na przeszkodzie istnienie niezaspokojonych zobowiązań na niej ciążących lub nieściągalnych wierzytelności.
Po drugie, sąd może umorzyć postępowanie. Takie rozstrzygnięcie zapadnie w sytuacji, gdy zostanie ustalone, że spółka posiada zbywalny majątek lub faktycznie prowadzi działalność.
Sąd umarza również postępowanie, gdy poweźmie wiadomość, że zachodzą inne istotne okoliczności przemawiające przeciwko rozwiązaniu spółki bez likwidacji. Takie okoliczności może w szczególności uzasadniać interes wierzyciela.
O rozwiązaniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością bez likwidacji sąd ogłasza w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Co z majątkiem spółki z o.o. po wykreśleniu jej z rejestru?
Mienie pozostałe po wykreśleniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z rejestru, którym właściwy organ nie rozporządził przed wykreśleniem, nabywa Skarb Państwa. Nabycie następuje z mocy prawa, nieodpłatnie oraz bez względu na przyczynę wykreślenia.
Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za zobowiązania wykreślonej spółki tylko z nabytego mienia. Ustawodawca nieprzypadkowo użył pojęcia „mienie” zamiast „majątek”. Zgodnie bowiem z art. 44 k.c. mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. W skład mienia nie wchodzą zatem długi obciążające spółkę.
Niemniej, wspólnicy i inne osoby uprawnione do udziału w majątku likwidacyjnym mogą dochodzić swoich praw. Muszą jednak reprezentować łącznie co najmniej 2/3 głosów oraz wykazać, że wszyscy wierzyciele spółki zostali zaspokojeni lub zabezpieczeni.
Roszczenia wierzycieli, wspólników oraz osób uprawnionych do udziału w majątku likwidacyjnym mogą jednak wygasnąć. Dojdzie do tego, jeżeli nie będą dochodzone w terminie 1 roku od chwili nabycia mienia przez Skarb Państwa.
Wygasnąć może również roszczenie z tytułu egzekucyjnego uzyskanego przez wierzyciela przeciwko wykreślonej spółce jeszcze przed nabyciem mienia przez Skarb Państwa. Do tego dojdzie natomiast, jeżeli wierzyciel nie złoży wniosku o wszczęcie egzekucji w terminie 1 roku od chwili nabycia mienia. W sytuacji, kiedy tytuł egzekucyjny został wystawiony przeciwko wykreślonej spółce, sąd na wniosek wierzyciela nadaje klauzulę wykonalności przeciwko Skarbowi Państwa.
Jednakże, mienie spółki po wykreśleniu jej z rejestru nie zawsze musi trafić do Skarbu Państwa. Przeznaczenie majątku spółki po jej likwidacji może bowiem określać umowa spółki. W takiej sytuacji właściwy starosta przekazuje mienie na określony cel w terminie 1 roku od ujawnienia się takiego majątku. Należy jednak pamiętać, że przepisy szczególne muszą przewidywać taką możliwość. Starosta reprezentuje Skarb Państwa w postępowaniach dotyczących nabytego mienia i zobowiązań spółki oraz w innych sprawach dotyczących gospodarowania tym mieniem.
Podsumowanie
Procedura rozwiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością bez likwidacji ma charakter wyjątkowy, gdyż prowadzi do utraty bytu prawnego przez ten podmiot. W związku z tym, przy interpretacji przepisów regulujących ten proces nie można stosować wykładni rozszerzającej.
Postępowanie o rozwiązanie spółki bez likwidacji jest przede wszystkim odpowiedzią ustawodawcy na jej bierność w wykonywaniu obowiązków rejestrowych. Osoby uprawnione do jej reprezentacji powinny zatem w szczególności pamiętać o terminowym składaniu:
1. sprawozdań finansowych;
2. wniosków o wpis do rejestru;
3. wszelkich innych dokumentów, których złożenie jest obowiązkowe.
W przypadku wszczęcia z udziałem spółki postępowania o jej rozwiązanie bez likwidacji, należy szybko zareagować. Nasz zespół doświadczonych prawników zapewni profesjonalne wsparcie w zakresie przygotowania wszystkich wymaganych dokumentów.
